Na początku II wojny światowej, tereny Pomorza Gdańskiego, w tym Gdańsk i Kaszuby, stały się areną intensywnych represji i masowych prześladowań Polaków, rozpoczętych przez niemieckie siły zbrojne już 1 września 1939 roku. Niemcy szybko przystąpili do realizacji brutalnej polityki likwidacji polskich warstw przywódczych, wierząc, że zniszczenie elit umożliwi przekształcenie narodu polskiego w „rząd niewolników”, zgodnie z założeniami Adolfa Hitlera. W pierwszych dniach okupacji zainaugurowano eksterminację, realizowaną przez Einsatzgruppen, Wehrmacht (siły zbrojne III Rzeszy ) i organizację Selbstschutz, a wyroki śmierci na Polakach orzekały niemieckie sądy specjalne (Sondergericht) głównie za działalność społeczną i polityczną przed wojną.

Wśród miejsc, gdzie Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje, znajdowały się Lasy Piaśnickie i Lasy Szpęgawskie, które stały się grobami wielu mieszkańców Kaszub i Kociewia. W kolejnych etapach okupacji, niemiecka polityka germanizacyjna obejmowała wysiedlenia Polaków, zakazy używania języka polskiego, zamykanie polskich szkół oraz tworzenie więzień i aresztów śledczych.

W odpowiedzi na niemiecką okupację w 1939 roku, Kaszubi przystąpili do organizacji czynnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi, sprzeciwiając się wpisywaniu na niemiecką listę narodowościową oraz przymusowemu wcielaniu Polaków z Pomorza do Wehrmachtu. Pod koniec 1939 roku, w gospodarstwie Józefa Gierszewskiego w Czarlinie koło Stężycy, powołano Tajną Organizację Wojskową „Gryf Kaszubski”. Organizacja ta szybko zyskała wsparcie wśród lokalnych rodzin kaszubskich i grup konspiracyjnych.

W 1941 roku, z potrzeby rozszerzenia działalności i wzmocnienia struktur, TOW “Gryf Kaszubski” została przemianowana na „Gryf Pomorski”. Kierownictwo organizacji objął ks. ppłk Józef Wrycza, używający pseudonimu „Rawicz”. Organizacja miała złożoną strukturę zarządzania, w tym Główny Wydział Organizacyjny i specjalistyczne oddziały.

Najwyższą władzę w TOW „Gryf Pomorski” sprawowała Rada Naczelna, której pierwszym przewodniczącym był ks. ppłk Józef Wrycza, pseudonim „Rawicz”. Funkcję tę przejął później Józef Dambek, a na zakończenie, w roli ostatniego prezesa, stanął Augustyn Westphal.

Za działalność wojskową oraz sprawy wywiadu i kontrwywiadu odpowiedzialna była Komenda Naczelna. Pierwszym Komendantem Naczelnym był por. rez. WP Bolesław Formela, znany także jako Romiński. Od maja 1942 roku funkcję komendanta naczelnego pełnił porucznik rezerwy WP Józef Gierszewski, pseudonim „Ryś”. Na końcowym etapie organizacji, rolę tę przejął ponownie Augustyn Westphal.

Organizacja skupiała się na działalności wywiadowczej, wojskowej i opiekuńczej, dążąc do obrony polskiej tożsamości i niepodległości. Działała niezależnie od głównego nurtu polskiego podziemia, reprezentowanego przez Związek Walki Zbrojnej, a później Armię Krajową.

„Gryf Pomorski” prowadził szeroko zakrojone działania konspiracyjne, w tym tworzenie własnych struktur wywiadowczych i kontrwywiadowczych, przeprowadzanie akcji dywersyjnych i sabotażowych, a także działalność informacyjną i kulturalno-oświatową.

Organizacja zbudowała system schronów w leśnych obszarach, służących jako kryjówki dla osób poszukiwanych przez Niemców, dezerterów z Wehrmachtu oraz osób ukrywających się przed poborem do armii niemieckiej. Schrony, zbudowane według „systemu trójkowego”, były połączone podziemnymi korytarzami, co zapewniało bezpieczne schronienie. Konspiracyjna łączność, z punktami kontaktowymi ukrytymi w gospodarstwach i małych zakładach, oraz wykorzystanie radiostacji do komunikacji z polskimi władzami w Londynie stanowiły kluczowe elementy działań „Gryfa Pomorskiego”.

Los członków TOW „Gryf Pomorski” był tragiczny i pełen represji ze strony niemieckiego okupanta. Pierwsze aresztowania członków organizacji, jeszcze jako TOW „Gryfa Kaszubskiego”, miały miejsce już w 1940 roku. W lipcu tego roku, w obozie Stutthof osadzono kilka osób, które ukrywały poszukiwanego przez Niemców ks. ppłk. Józefa Wryczę. Następnie, w czerwcu 1942 roku, po sabotażowych działaniach, jak wykolejenie pociągów na trasie Starogard – Tczew, aresztowano członków Armii Krajowej i osoby powiązane z TOW „Gryf Pomorski”, w tym Brunona Jasińskiego ps. „Kuno” i Józefa Ciesielskiego, którzy ukrywali się w leśniczówce Długie.

Masowe aresztowania wśród członków „Gryfa Pomorskiego” nastąpiły po zdradzie Jana Biangi ps. „Patria”, który podjął współpracę z Niemcami. W wyniku jego zdrady, gestapo dokonało pierwszych większych aresztowań członków organizacji w nocy z 3 na 4 maja 1943 roku, zatrzymując 226 osób. W tym samym roku, agent gestapo, Jan Kaszubowski, odegrał kluczową rolę w aresztowaniu ważnych członków „Gryfa”, w tym Alfonsa Wojewskiego, szefa służby sanitarnej w Komendzie Naczelnej. Aresztowania i represje trwały aż do końca wojny, obejmując całe rodziny, zarówno mężczyzn, jak i kobiety, oskarżone o wspieranie partyzantów i ukrywanie dezerterów.

Po zakończeniu wojny, członkowie „Gryfa Pomorskiego” nadal byli prześladowani, tym razem przez NKWD oraz nową władzę ludową. Wiele z tych osób, w tym dwóch synów Józefa Gierszewskiego, Wiktora i Franciszka, zostało aresztowanych i deportowanych na Wschód. Pozostali członkowie organizacji byli dyskryminowani i nie mogli wykonywać niektórych zawodów, co dodatkowo utrudniało im powrót do normalnego życia w powojennej rzeczywistości.